آخرین آمار رسمی مبتلایان به ایدز در کشور

علائم اصلی این بیماری شامل کاهش وزن بیشتر از ده درصد و اسهال مزمن بیش از یک ماه است. نشانه‌های فرعی آن سرفه پایدار به ‌مدت بیش از یک ماه و عفونت پوستی همراه با خارش و تبخال‌های «زونایی» است. مجموعه این علائم در نتیجه نقص سیستم ایمنی بدن انسان و رشد عفونت‌های فرصت‌طلب ایجاد می‌شوند.

چه افرادی بیشتر در معرض آلودگی به ویروس HIV هستند:

گر چه تمامی انسان ها در معرض ابتلای به این بیماری می باشند، ولی بیماری ها و عوامل مختلفی باعث می شوند که عده ای از افراد در مقابل این بیماری آسیب پذیر از بقیه باشند که اهم این عوامل عبارتند از :
1- افراد با شرکای جنسی متعدد، در هم جنس بازان( که بیشتر در کشورهای لاییک رواج دارد)، و نیز در مقاربت های مقعدی.
2- افراد مبتلا به بیماری های مقاربتی ( بیماری های منتقله از راه تماس جنسی با STD ) همزمان، خصوصا در کسانی که دارای یک بیماری آمیزشی قبلی درمان نشده هستند و یا در افرادی که دارای بیماری های مقاربتی هستند که در نواحی تناسلی، ایجاد زخم می کنند از قبیل سیفلیسگ و شانکروئید. همچنین در افرادی که دارای سابقه بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی هستند احتمال اینکه سریع تر و شدیدتر به بیماری ایدز مبتلا شوند، بیشتر از بقیه افراد است.
3- افراد دارای رفتارهای پرخطر جنسی هستند.
4- تماس های جنسی فردی که در فاز سندرم رترودیرال حاد به سر می برد، زیرا در این مرحله، بالاترین میزان ویروس (Virus load) وجود دارد و لذا احتمال انتقال آلودگی به دیگران شدیدتر است.
5- نوزادان تازه تولد یافته از مادران آلوده به ویروس . HIV
6- معتادان تزریقی که از یک سرنگ و سر سوزن مشترک استفاده می کنند.
7- افرادی که خون دریافت می کنند ( مثلا در حین جراحی اورژانسی) و یا در افرادی که هر هفته فراورده های خونی دریافت می کنند ( مثلا در افراد دچار تالاسمی و هموفیلی ها ) و یا در افرادیکه دیالیز انجام می دهند ( مثلا در بیماران دچار نارسایی شدید کلیه و یا در بیماران دیابتی با عدم کارکرد کلیه ها ).
8- دریافت کنندگان بافت ها و اعضای پیوندی ( مثل پیوند قرنیه ، کلیه، پوست و غیره).
9- پرسنل مراکز بهداشتی و درمانی ( مثلا درافراد شاغل در امور پرستاری، مامایی، دندانپزشکی، کارکنان آزمایشگاه ها، جراحان و تکنسین های اطاق عمل، و نیز در افرادی که جمع آوری و حمل و دفع زباله های عفونی بیمارستانی را به عهده دارند. البته در مراقبین از بیماران مبتلا به ایدز پیشرفته، در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی، احتمال انتقال وجود دارد.
10- زمانی که یکی از زوجین مبتلا به عفونت HIV باشند. البته بیماران آلوده به این ویروس که دارای همسران سالمی هستند، می بایستی تحت نظر مراکز بهداشتی- درمانی بوده و با توجه به دستورات آنها به زندگی خود ادامه دهند.

? راه‌های انتقال، در هاله‌ای از ابهام و شرم

راه های مختلفی که فرد می تواند به HIV مبتلا گردد، عبارتند از:

1 - رابطه جنسی بدون محافظت با فرد آلوده
2 - تماس با خون فرد آلوده
اگر خون به میزان کافی از فرد آلوده به بدن فرد غیر آلوده وارد شود، می تواند ویروس را به او منتقل کند.
3- سرایت از مادر به جنین در داخل رحم و یا از شیرمادر آلوده به کودک ویروس HIV از مادر آلوده به کودک ممکن است در دوران حاملگی، هنگام وضع حمل یا کمی بعد از زایمان انتقال یابد. HIV می تواند در شیر مادران آلوده وجود داشته باشد و به نوزادش منتقل شود اما با وجود داروهای خاص، شانس این انتقال بسیار کاهش می یابد هر چند در بسیاری از کشورهای در حال پیشرفت و فقیر، چنین داروهایی در دسترس نیست.
4 - استفاده از محصولات خونی آلوده
در گذشته بسیاری از افراد از طریق انتقال خون و فرآورده های خونی آلوده، به HIV مبتلا می شدند در حال حاضر در بیشتر نقاط جهان خونهای اهدایی آزمایش می شوند و خطری در این زمینه وجود ندارد.
5 - داروهای تزریقی
افرادی که بصورت غیر قانونی داروی تزریقی استفاده می کنند نیز نسبت به عفونت HIVآسیب پذیرند؛ مثل معتادان تزریقی که بصورت مخفیانه و غیر قانونی عمل کرده و معمولاً سرنگی برای تزریق در دسترس ندارند و از سرنگ مشترک استفاده می کنند.

رابطه جنسی ایمن (safe sex) یعنی چه؟

در مقدمه باید گفت که خوشبختانه پایبندی ایرانیان به فرامین الهی و مقدس دین مبین اسلام در موضوع روابط  زن و مرد ، بهترین عامل در عدم شیوع بیماری ایدز از طرق روابط جنسی بوده است ولی در عین حال موارد زیر راباید مد نظر داشت:

رابطه جنسی ایمن اشاره به فعالیت جنسی دارد که سبب انتقال خون یا ترشحات جنسی از یک شریک جنسی به طرف مقابل نشود. اگر دو نفر رابطه جنسی ایمن داشته باشند حتی اگر یکی از آنان آلوده باشد، احتمال اینکه فرد دیگر مبتلا شود، وجود ندارد. از نمونه های رابطه جنسی ایمن مثلاً :
1- نداشتن رابطه جنسی که اصطلاحاً پرهیز جنسی (abstinence) نامیده می شود.
2- پرهیز جنسی تا زمان ازدواج که این امر را بیشتر می توان به محدود کردن آقایان در امر ازدواج های موقت قبل از ازدواج دائمی مثال زد و همچنین  پایبند باقی ماندن نسبت به همسر پس از ازدواج . (که البته این روش خوبی برای اجتناب از آلودگی با HIV است، بشرطی که همسر هم وفادار باشد و آن را آلوده نکند.)

رابطه جنسی ایمن تر (safer sex) یعنی چه ؟

رابطه جنسی ایمن تر به فعالیتهای جنسی اطلاق می شود که ریسک کمی از عفونت با HIV دارند.
رابطه جنسی ایمن تر اغلب به معنای استفاده از کاندوم حین رابطه جنسی است.
وقتی کاندوم به طور صحیح استفاده شود، به عنوان سد فیزیکی عمل می کند و از انتقال ترشحات آلوده به جریان خون فرد دیگر جلوگیری می کند.

علائم بیماری چگونه ظاهر می شود؟

با کاهش قدرت سیستم دفاعی، به مرور زمان بدن آماده ابتلا به عفونتها و سرطانهایی می شود که به طور معمول در مردم عادی دیده نمی شوند ، این بیماری ها به صورت بیماری های ریوی ، اسهالهای شدید و مزمن ، تبهای طولانی، کاهش وزن ، اختلالات شخصیتی ، بیماریهای مغزی و پوستی خود را نشان می دهند که درنهایت به مرگ فرد مبتلا منجر خواهد شد.
علایم آلودگی با HIV بسیار پیچیده است و دارای مراحل چندی است که الزاماً همه آنها در افراد آلوده مشاهده نمی شود.
این مراحل عبارتند از:
مرحله عفونت اولیه HIV : (مرحله اول)
این مرحله چند هفته طول می کشد و معمولاً با یک حالت شبیه سرماخوردگی که بلافاصله بعد از عفونت اتفاق می افتد همراه است، این حالت شبیه سرماخوردگی، گاهی اوقات با عنوان حالت «seroconversion» یاد می شود؛ علایمی نظیر تب، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات ، سر درد، ضعف و بی حالی، بی اشتهایی ، تهوع و استفراغ، کاهش وزن، اسهال و گاهی دانه های جلدی و یا تظاهرات عصبی.در حدود 20 درصد موارد علایم به گونه ای است که فرد به پزشک مراجعه می کند، ولی معمولاً تشخیص داده نمی شود و حتی اگر تست HIV آنتی بادی در این موقع انجام شود، ممکن است هنوز مثبت نباشد.طی این مرحله مقدار زیادی HIV در خون محیطی فرد وجود دارد و سیستم ایمنی با تولید پادتن ها (آنتی بادی ها)، و لنفوسیتهای سلول کش (لنفوسیتهای سیتوتوکسیک) شروع به پاسخ در برابر ویروس می کنند.از هنگام ورود ویروس ایدز تا مثبت شدن نتیجه آزمایشگاهی که نشان دهنده آلودگی فرد است، حدود 2 تا 12 هفته و گاهی تا 16 ماه طول می کشد.

مرحله بدون علامت بالینی (مرحله دوم)

این مرحله بطور متوسط 10 سال طول می کشد و همان طور که از نام این مرحله پیداست، خالی از هر علامتی است، هرچند ممکن است غدد متورم لنفاوی هم وجود داشته باشند (لنفادنوپاتی). سطح HIV در خون محیطی به سطح بسیار پایینی کاهش می یابد، ولی بیماری همچنان مسری است و آنتی بادی HIV در خون قابل ارزیابی است.تحقیقات اخیر نشان داده است که HIV طی این مرحله غیر فعال نیست و در غدد لنفاوی بسیار فعال است. تعداد زیادی از سلولهایhelpper- Tآلوده شده و می میرند و ویروس فراوانی تولید می شود.آزمایش جدیدی وجود دارد که مقدار ناچیز HIV که از غدد لنفاوی آزاد می شود، را اندازه می گیرد. این آزمایش «HIV-RNA» را اندازه می گیرد (RNA ماده ژنتیکی HIVمی باشد) که این آزمایش را بارگیری ویروس (viral load test) می گویند که نقش بسیار مهمی در درمان آلودگی با HIV دارد.

مرحله علامتدار عفونت HIV (مرحله سوم)

با گذشت زمان، سیستم ایمنی توان خود را از دست می دهد که به سه دلیل عمده است.

1 - بافتها و غدد لنفاوی به دلیل سالها فعالیت آسیب می بینند
2 - HIV جهش پیدا می کند و آلوده کنندگی اش تشدید می شود، به عبارت دیگر برای تخریب سلولهای
«helpper-T» قوی تر و متنوع تر می شود
3 - بدن توانایی جایگزینی سلولهای «helpper-T» از دست رفته را ندارد.
با ایجاد نقص در سیستم ایمنی، علایمی بوجود می آیند که در آغاز بسیاری از علائم خفیف هستند، ولی با تحلیل سیستم ایمنی، علایم تشدید می شوند.

پیشروی از HIV تا ایدز

با آسیب بیشتر سیستم ایمنی، بیماری به سمت بدتر شدن پیش می رود تا اینکه تشخیص ایدز مطرح شود. در حال حاضر در انگلستان تشخیص ایدز وقتی تأیید می شود که فرد HIVثبت تعداد خاصی از عفونتهای فرصت طلب یا سرطانها را بروز می دهد. اگر چه فرد HIVمثبت می تواند بشدت بیمار باشد، ولی تشخیص ایدز نداشته باشد.

آیا درمانی وجود دارد؟

متاسفانه مطالعات نشان می دهد که بسیاری از افراد گمان می کنند که برای ایدز درمانی وجود دارد که باعث می شود آنان احساس امنیت داشته باشند و ریسک بیشتری بکنند که البته در اشتباهند. هنوز هیچ درمان قطعی برای ایدز وجود ندارد. تنها درمانهای دارویی ضد ویروس وجود دارد که پیشرفت HIV به سمت ایدز را آهسته تر می کند و در این حالت، فرد چند سال می تواند زندگی سالمی داشته باشد.- در برخی موارد، درمان ضد ویروس بعد از چند سال تأثیر خود را از دست می دهند و در برخی موارد فرد از ایدز بهبود می یابد، ولی با HIV برای دهه ها زندگی می کند، ولی این افراد مجبورند که برای تمام عمر روزانه داروهای قوی مصرف کنند که گهگاه با عوارض جانبی ناخوشایند همراه است.- هنوز هیچ راهی برای درمان قطعی HIV وجود ندارد و تا این لحظه تنها راه ایمن باقی ماندن، آلوده نشدن است.

آیا تماسهای عادی و معمولی باعث انتقال آلودگی می شوند؟

ویروس ایدز از طریق تماسهای معمولی و عادی مانند دست دادن، بغل گرفتن، بوسیدن صورت، غذا خوردن از یک ظرف مشترک، مسافرت در یک اتوبوس، استفاده از استخر شنای عمومی و توالت عمومی منتقل نمی شود.

آیا خالکوبی و سوراخ کردن گوش باعث انتقال آلودگی می شود؟

خالکوبی و سوراخ نمودن گوش بوسیله سوزن و وسایل آلوده سبب انتقال بیماری ایدز می شود.آیا ویروس ایدز از طریق اقدامات پزشکی، دندانپزشکی، و آزمایشگاهی منتقل می شود؟اگر پزشک و یا دندانپزشک و یا سایر کارکنان مراکز بهداشتی- درمانی آلوده باشند و رعایت احتیاط را نکنند و یا اگر وسایل درمانی آنها آلوده شده باشند و بدون ضدعفونی مورد استفاده قرار گیرند، آلودگی انتقال می یابد.

برای انجام یک آزمایش HIV به کجا باید مراجعه کرد؟

در ایران به کلینیکهای مثلثی و مراکز انتقال خون مراجعه شود. در بیشتر این مراکز آزمایش و مشاوره بصورت رایگان و ناشناس انجام می شود.

آیا هر فرد آلوده به HIV مبتلا به ایدز است؟

ویروس HIVمسبب ایدز است و ایدز مرحله نهایی آلودگی با HIVاست. باید دانست که هرفرد آلوده به HIV الزاماً مبتلا به ایدز نیست، بلکه باید یکسری معیارهای شاخص ایدز را بروز دهد تا بگوییم به ایدز مبتلا شده است.تنها نیمی از افراد آلوده به HIVطی 10 سال به سندرم ایدز مبتلا می شوند. این فاصله زمانی از فردی به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل زیادی از جمله وضعیت سلامت فرد و عادات بهداشتی وی ارتباط دارد. امروزه به کمک بعضی از داروها می توان این فاصله را طولانی تر کرد.

آیا HIV ازطریق تماسهای اتفاقی منتقل می شود؟

این ویروس طی فعالیت های روزمره درمحیط کاری منتقل نمی شود. از جمله : تماسهای اجتماعی روزمره شامل دست دادن، روبوسی و در آغوش گرفتن دوستان، ورزش و کار، خوابیدن در یک اتاق و یا نفس کشیدن در هوای مشترک (محیط کار، خودرو و ... )، ظروف غذا یانوشیدنی مشترک، دستگیره در، استفاده از آب مشترک درشستشو، شنا در استخر مشترک، آب دهان انداختن، عطسه و سرفه، عرق بدن و اشک و گزش پشه یا سایر حشرات.

علایم و نشانه ها و بیماری های شایع حاصل از آلودگی با HIV چیست؟

علایم و نشانه های شایع آلودگی با HIV عبارتند از: عفونت (مغز، خون و دستگاه تناسلی)، کاهش شدید وزن، عرق شبانه، تب و لرز، ضایعات مخاط دهان، سردرد،اختلال دید، احساس خستگی مزمن، اسهال و جنون. بیماری های شایع حاصل از HIV عبارتند از: هرپس (تب خال)، سل، عفونتهای بی هوازی، بدخیمی، مننژیت (عفونت لایه های مغز) و ایدز.

چرا نیش حشرات بیماری را منتقل نمی کند؟

خون آلوده مکیده شده بوسیله حشرات به سرعت توسط آنزیمهای حشره پاره شده و ویروس خارج شده از سلول میزبان قادر به ادامه حیات در داخل بدن حشره نمی باشد و حشره با گزش فرد دیگر، نمی تواند ویروس فعال را منتقل کندآیا تیغ استفاده شده که خونی روی آن دیده نشود هم می تواند بیماری را منتقل کند؟تیغ به ظاهر سالم می تواند لخته های خون بسیار کوچک که با چشم غیر مسلح دیده نمی شود، داشته باشد و ویروس تا یک هفته در چنین لخته هایی زنده و عفونت زا باقی می ماند.